تربیت مبتنی بر شناخت

تربیت امری پیچیده است. پرورش و تربیت انسان، به سبب پیچیدگی خود انسان بسیار سخت تر و در یک فرآیند طولانی تری انجام می گیرد. پیچیدگی ابعاد وجودی انسان مستلزم آن است که ما شناخت دقیق و کاملی از او داشته باشیم. هرچند که انسان براساس خودشناسی، اطلاعاتی دارد که می تواند بر طبق آن تربیت دیگران را انجام دهد ولی به سبب آنکه انسانها با همه مشترکات دارای اختلافاتی هستند که متأثر از وراثت، محیط اجتماعی و زمان و مانند آن می باشد، نمی تواند به سادگی اصول تربیتی را براساس شناخت از خود پایه گذاری کرد. براین اساس می بایست شناخت جامع و کاملی از انسان داشته باشد تا بتواتد براساس مشترکات قطعی و یقینی نه ظنی و گمانی تربیت را سامان داد.

روانشناسی تربیتی از منظر اسلام

آموزه های اسلام راهنمای رشد به سوی کمالات انسانی است. این راهنمای هدایتی به همه ابعاد وجودی بشر و زندگی او توجه داشته و ضمن تجلیل شخصیت انسان، دشمنان و بیان موانع، به تبیین سبک زندگی نیز اهتمام می ورزد.

از این رو به همه آن چیزی که در ساخت انسان سالم و جامعه سالم و تحقق اهداف و فلسفه وجودی انسان، یعنی خدایی شدن کمک می کند، توجه ویژه ای مبذول داشته است. برهمین اساس، مسئله خانواده، انتخاب همسر و تربیت کودک نیز در همین راستا حائزاهمیت می شود.

نویسنده با مراجعه به آموزه های اسلامی برآن است تا شخصیت کودک را تبیین کرده و براساس آن، تبیین و توصیه های اسلامی را برای رسیدن به هدف بیان نماید و راهکارهای تربیت کودک را روشن کند.

قرارگاه فرهنگی

 تعبیر "قرارگاه" ممکن است به بعضی گوشها سنگین بیاید - قرارگاه یک اصطلاح جنگی است، اصطلاح نظامی است - و بگویند آقا، قرارگاه مال مسائل نظامی است، شما در مسائل فرهنگی هم فکر نظامی را رها نمیکنید! واقع قضیّه این است که کارزار فرهنگی از کارزار نظامی اگر مهم‌تر نباشد و اگر خطرناک‌تر نباشد، کمتر نیست؛ این را بدانید؛ یعنی میدانید هم شما، واقعاً یک میدان کارزار است اینجا. و بخصوص در قرارگاه‌های نظامی این‌جوری است؛ قرارگاه مسئولیّت اجرای مستقیم به معنای اینکه یک واحدی متعلّق او باشد، ندارد؛ امّا واحدها در اختیار او قرار میگیرند، به تعبیر نظامی در کنترل عملیّاتیِ او قرار میگیرند. وقتی ما یک قرارگاه نظامی تشکیل میدهیم، فرض بفرمایید سپاه میگوید این یگانهای من در کنترل عملیّاتی آن تشکیلات [هستند]، پشتیبانی این یگان، متعلّق به آن سازمان است - یا ارتش، یا سپاه، یا هر دستگاه دیگر - امّا به‌کارگیری این و هدایت این، به عهده‌ی قرارگاه است؛ یعنی یک چنین حالتی را در اینجا بایستی توجّه داشت.